Lagom en de wet van Jante

Gepubliceerd op 24 april 2021 om 17:48

Lagom leven, een leven in balans

Het woord lagom is een typisch Zweeds woord en laat zich niet letterlijk vertalen in het Nederlands. Lagom laat zich omschrijven als precies goed, zoveel als nodig is. Niet te veel, niet te weinig. Lagom is persoonlijk en kan voor iedereen iets anders betekenen. En alles kan lagom zijn. Ons huis is voor ons lagom groot, maar voor een gezin met 2 kinderen zal het mogelijk te klein zijn. Wanneer het in de zomer 20 graden is, is het voor mij lagom warm. Mijn buurvrouw houdt van warmte en voor haar is 26 graden lagom. Aan de lijn zijn en jezelf af en toe trakteren op een klein stukje chocola kan ook heel lagom zijn.

De titel op de homepage van deze website is ‘Van droom naar doel, van doel naar realiteit. Een bewuster leven in Zweden.’. Toen wij nog in Nederland woonden hadden we het gevoel dat we geleefd werden. 4 dagen in de week werken, afspraken in het weekend, huishouden, het ging allemaal zijn gangetje. Er was op zich niks mis met hoe het was, maar we wisten wel dat we het anders wilden. We gingen ons steeds meer afvragen wat er echt bij ons past. Ja, we hadden een vaste baan en konden goed rondkomen, maar we deden niet iets waar we nou echt gelukkig van werden. We begonnen ons ook steeds meer af te vragen welke keuzes we maakten, omdat we het graag wilden en welke omdat het verwacht werd of als gewoon werd gezien.

Het bewuster leven in Zweden bestaat voor ons dan ook vooral uit het maken van keuzes die bij ons passen, die goed voor ons voelen. Op zoek naar de balans. De balans tussen werk en privé. De balans tussen milieubewuste keuzes te maken en praktische haalbaarheid/redelijkheid. De balans tussen wat goed voor mij is en wat goed is voor een ander.

Toen ik mijn eerste boek over Lagom las (‘Lagom. De Zweedse kunst van een leven in balans.’ – Linnea Dunne) was het voor mij een feestje om te lezen. Het zette me aan het denken over mij eigen keuzes en hoe ik daar tegenaan kijk. Het hoeft allemaal niet zo extreem. Het gaat over haalbare doelen stellen en luisteren naar je lichaam en geest. En over functioneel, duurzaamheid en genieten van kleine dingen. Dit paste allemaal wel bij ons!

In het tweede boek wat ik las (‘Lagom. Het Zweedse geheim voor het goede leven.’ – Lola A. Åkerström) worden alledaagse situaties beschreven en hoe lagom zich daarin manifesteert. Het geeft een leuk inkijkje in de Zweedse cultuur en geeft tips en trucs over hoe je lagom zelf meer kunt toepassen. Ook hier heb ik veel kleine dingen uitgehaald, waardoor ik weer net een andere kijk op dingen kreeg.

Lagom heeft ook het uitgangspunt dat iedereen gelijk is en hetzelfde behandeld moet worden. Het schijnt in veel bedrijven normaal te zijn, om de directeur bij zijn voornaam aan te spreken en besluiten worden genomen op basis van consensus. Het is niet zo dat één persoon alles bepaalt. In dit soort uitingen komt ook de Wet van Jante (Jantelagen) om de hoek kijken.

De wet van Jante (Jantelagen)

Waar lagom het zoeken naar balans is, is de wet van Jante de Scandinavische kijk op het individu in relatie tot anderen. In de basis komt de wet van Jante neer op de uitdrukking: ‘je kop niet boven het maaiveld uitsteken’.

Het is geen echte wet, maar meer een kenmerkende gedragscode in Denemarken, Noorwegen, Zweden en in mindere mate ook Finland. De wet van Jante is geschreven door Aksel Sandemose die in 1933 een boek heeft geschreven over het fictieve stadje Jante en zijn inwoners – ‘En flygtning krydser sit spor’. Het verhaal is gebaseerd op zijn eigen ervaringen uit zijn jeugd waarbij het leek alsof inwoners allemaal dezelfde ongeschreven wetten volgden. In zijn boek heeft hij de 10 wetten opgeschreven:

  1. Je moet niet denken dat je wat bent.
  2. Je moet niet denken dat je even veel bent als wij.
  3. Je moet niet denken dat je slimmer bent dan wij.
  4. Je moet je niet inbeelden dat je beter bent dan wij.
  5. Je moet niet denken dat je meer weet dan wij.
  6. Je moet niet denken dat je meer bent dan wij.
  7. Je moet niet denken dat je deugt.
  8. Je moet niet om ons lachen.
  9. Je moet niet denken dat iemand om je geeft.
  10. Je moet niet denken dat je ons wat kunt leren.
  1. Du skall inte tro att du är något.
  2. Du skall inte tro att du är lika god som vi.
  3. Du skall inte tro att du är klokare än vi.
  4. Du skall inte inbilla dig att du är bättre än vi.
  5. Du skall inte tro att du vet mer än vi.
  6. Du skall inte tro att du är förmer än vi.
  7. Du skall inte tro att du duger till något.
  8. Du skall inte skratta åt oss.
  9. Du skall inte tro att någon bryr sig om dig.
  10. Du skall inte tro att du kan lära oss något.

Toen ik ze voor het eerst las vond ik ze nogal kleinerend. En nog steeds heb ik een aversie tegen een aantal van de regels als ik ze zo lees. Maar wanneer ik dan een uitleg lees over de regels waarin staat dat iedereen even belangrijk is, niemand beter of slechter is dan een ander en iedereen bijdraagt aan de gemeenschap als geheel, dan voelt dat al wat beter. Aan de ene kant is gelijkwaardigheid tussen mensen iets positiefs, maar het wordt door, meestal jongere Zweden, ook als iets beklemmends en beperkends gezien. Het is niet de bedoeling dat je laat zien dat je trots bent op jezelf of je prestaties en in een maatschappij die steeds individualistischer wordt kan ik me voorstellen dat dat nogal een uitdaging kan zijn en frustraties oplevert.

Maar doordat deze fictieve wet zo is ingesleten in het gedrag van de Zweden is het wel iets om rekening mee te houden. Vertellen dat je kind tot de beste van de klas behoort is ‘not done’. Laten zien dat je veel geld hebt doe je niet. Opscheppen over het winnende doelpunt wat je hebt gemaakt doe je ook niet, het was een team-effort en als team hebben jullie de wedstrijd gewonnen. Dit is toch wel iets anders dan wij vanuit Nederland gewend zijn en ik kan me voorstellen dat wij per ongeluk wel iets zeggen wat door een Zweed niet zo gewaardeerd wordt. Ik heb het nog niet openlijk ervaren, maar als een gesprek opeens een hele andere wending krijgt zal ik wel even nadenken of ik mogelijk iets heb gezegd wat niet kan volgens de Zweedse gedragscode.

Zowel lagom als de wet van Jante hebben positieve en minder positieve kanten. De positieve kanten zijn voor mij het zoeken naar de balans in het leven. Het hoeft niet altijd groter, beter en meer. De uitdaging is om tevreden te zijn met genoeg en misschien nog wel belangrijker, er achter komen wat voor mij genoeg/lagom is. Daarnaast kreeg ik op mijn werk in Nederland nog wel eens te horen dat ik me niet genoeg liet zien en me meer moest profileren. Nou, hier in Zweden hoef ik deze opmerkingen niet zo snel te verwachten denk ik. En dat vind ik helemaal niet erg!

Zweeds gezegde

”Döm inte allt det du ser;
tro inte allt det du hör;
gör inte allt hvad du kan;
säg inte allt hvad du vet;
förtär inte allt hvad du har.”

 

“Veroordeel niet alles wat je ziet;
geloof niet alles wat je hoort;
doe niet alles wat je kunt;
zeg niet alles wat je weet;
eet niet alles op wat je hebt.”

Maar aan de andere kant ben ik geen teamspeler… Ik maak het liefst mijn eigen keuzes en zit niet te wachten op eindeloze bijeenkomsten om consensus over een onderwerp te krijgen. Mocht ik in een werksituatie terecht komen waar dit de normale gang van zaken is, dan zal dit voor mij een persoonlijke uitdaging worden.

Nog een leuk weetje:

In het verhaal van Goudlokje en de drie beren wordt het principe van lagom ook beschreven. Goudlokje eet van 3 borden pap, gaat op 3 verschillende stoelen zitten en op 3 verschillende bedden liggen. Ze komt erachter welke pap, stoel en bed voor haar precies goed, lagom, zijn.

Reactie plaatsen

Reacties

Er zijn geen reacties geplaatst.